Wat is een raamovereenkomst?

Voor de koop en verkoop van grote aantallen producten en/of diensten gedurende een langere periode wordt in de praktijk vaak gebruik gemaakt van raamovereenkomsten (ook wel genaamd: “raamcontracten”).
In deze overeenkomsten tussen veelal afnemers en leveranciers zijn meestal bepalingen opgenomen, zoals productspecificaties, de eventueel af te nemen hoeveelheden in de contractperiode, de prijzen met mogelijke kortingen en andere (inkoop)voorwaarden.

Karakteristiek voor deze raamovereenkomst is dat er een beperkte of - in sommige gevallen zelfs - geen afnameverplichting voor de andere partij bestaat.

Dit laatste betekent dat de (in)koper niet verplicht is de in de raamovereenkomst genoemde producten van de leverancier af te nemen.
Er bestaat daarom een zekere mate van vrijblijvendheid.
Dit is overigens anders bij een afroepcontract, waar die verplichting wel geldt.

De raamovereenkomst bij aanbesteding

Veel aanbestedende diensten, denk aan overheidsinstanties en publiekrechtelijke organisaties, sluiten voor bepaalde opdrachten in de praktijk raamovereenkomsten af met bijvoorbeeld de winnende inschrijver (of inschrijvers) na een gevoerde aanbestedingsprocedure.
Deze raamovereenkomst heeft echter een andere betekenis dan de hiervoor genoemde overeenkomst tussen een afnemer en leverancier, in die zin dat het veelal gaat om afspraken tussen partijen over deelprojecten, die op afroep snel en eenvoudig opgedragen kunnen worden tegen van te voren in de raamovereenkomst afgesproken condities en prijzen.

In een dergelijke overeenkomst wordt meestal een bepaling opgenomen, waarin is afgesproken dat de aanbestedende dienst niet verplicht is om alle in de raamovereenkomst genoemde deelcontracten te gunnen.
Nu blijkt dat in de praktijk deze bevoegdheid veelal wordt misbruikt, althans wordt gebruikt voor verkeerde doeleinden.

Misbruik

Het is bekend dat een Europese aanbestedingsprocedure vaak lang duurt. Voor bepaalde projecten, die snel en eenvoudig te gunnen zijn, worden daarom in de praktijk raamovereenkomsten opgesteld, waarbij partijen afspraken hebben gemaakt over de inhoud van de deelprojecten en de voorwaarden, zoals bijvoorbeeld de prijzen, waaronder die projecten kunnen en/of zullen worden uitgevoerd.

Naar verluidt, komt het echter in de praktijk veel voor dat de opdrachtgever een deelopdracht uit het raamcontract haalt om die opdracht vervolgens - zonder de andere partij daarvan in kennis te stellen - te gunnen aan een derde tegen een lagere prijs.

Dit wordt ook wel “cherry picking” genoemd en deze praktijk druist uiteraard in tegen het rechtsgevoel.

Op 6 juni jl. heeft de Rechtbank Haarlem in een kort geding, dat een hovenier had aangespannen tegen een publiekrechtelijke rechtspersoon, hierover een mondelinge uitspraak gedaan (zie ook een artikel hierover in Cobouw op 18 juni 2019).

In dit geschil ging het kort om het volgende. Er bestond tussen partijen een raamcontract in de vorm van een aanbestede scope van deelprojecten. Het bewuste overheidsorgaan had op enig moment echter een bepaalde deelopdracht, waarvoor de hovenier een relatief hoog bedrag had opgenomen, uit het raamcontract gehaald en besloot deze deelopdracht te gunnen aan een derde, die kennelijk het werk tegen een lagere prijs kon uitvoeren. De hovenier was het hier niet mee eens en besloot in kort geding zijn gelijk te halen, omdat er immers al een contractuele relatie met hem bestond. De voorzieningenrechter stelde de hovenier hierin gelijk en verbood het werk aan een ander dan de hovenier te gunnen.

Conclusie

Hoewel de raamovereenkomst een zekere mate van vrijheid bevat, kan deze vrijheid niet worden gebruikt voor verkeerde doeleinden, zoals in dit geval een deelproject uit een aanbestede scope goedkoper door een ander laten uitvoeren.

Dit zou immers in strijd zijn met de algemene beginselen van aanbestedingsrecht en uiteraard ook met het algemeen verbintenissenrecht, hetgeen ontoelaatbaar is.