Bange commissarissen?

‘Bange bestuurders’ is een welbekende uitdrukking in het ondernemingsrecht. Hiermee wordt bedoeld dat hoge aansprakelijkheidsnormen en complexe wetgeving ervoor zorgt dat bestuurders (onterecht) vrezen voor persoonlijke aansprakelijkheid en daardoor geen risico’s durven te nemen die in feite eigen zijn aan het ondernemen. Aan de aansprakelijkheid van een commissaris en toezichthouder wordt echter aanzienlijk minder aandacht besteedt, maar wist u dat het ook mogelijk is om vanuit deze toezichthoudende rol aansprakelijk te worden gesteld?

De raad van commissarissen

De raad van commissarissen heeft als taak om toezicht te houden op het bestuur en de algemene gang van zaken van de vennootschap. Hierbij neemt hij vaak een adviserende rol in ten opzichte van het door het bestuur te voeren beleid. De toezichthoudende rol van een commissaris vereist in bepaalde omstandigheden een actieve houding door onder andere actief inlichtingen van het bestuur te verlangen en waar nodig ingrijpende maatregelen te nemen, zoals bijvoorbeeld schorsing van een bestuurder. Een voorbeeld hiervan is een recente uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam waarin de aansprakelijkheid van een commissaris is aangenomen voor het boedeltekort, omdat hij bij het faillissement van de vennootschap had nagelaten om concrete maatregelen te nemen tegen het bestuur nadat zij onverantwoorde financiële risico’s had genomen.

De hoofdelijke aansprakelijkheid van een commissaris

Een commissaris kan zowel individueel als hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld. De hoofdelijke aansprakelijkheid van een commissaris is terug te vinden in artikel 2:9 BW. De hoofdelijkheid betekent dat een commissaris voor het geheel van de schade van de rechtspersoon veroorzaakt door de raad van commissarissen door de rechtspersoon kan worden aangesproken. Het is ook mogelijk om een commissaris individueel aan te spreken op grond van de onrechtmatige daad voor de schade die een commissaris bij een derde heeft veroorzaakt. In geval de rechtspersoon is gefailleerd dan kan een commissaris ook aansprakelijk worden gehouden voor het boedeltekort. In geval van aansprakelijkheid bij een boedeltekort zal de aansprakelijkheidsnorm van kennelijk onbehoorlijk bestuur worden gehanteerd, terwijl in andere gevallen sprake zal moeten zijn van ernstig verwijtbaar handelen van de commissaris alvorens aansprakelijkheid kan worden aangenomen.

Panmo-arrest

Van kennelijk onbehoorlijke taakvervulling en toezicht zal sprake zijn wanneer, zoals gesteld door de Hoge Raad op 8 juni 2001 in het Panmo-arrest, geen redelijk denkend commissaris onder dezelfde omstandigheden zou hebben gehandeld. Deze Panmo-norm is oorspronkelijk door de Hoge Raad uiteengezet in het kader van het leerstuk van de bestuurdersaansprakelijkheid. Tegenwoordig wordt deze norm echter ook gehanteerd voor de invulling van de aansprakelijkheid van een commissaris. De aansprakelijkheidsnorm van een commissaris heeft derhalve een hoge drempel.

Aansprakelijkheid van een commissaris

Aansprakelijkheid van een commissaris kan zich echter ook voordoen buiten de toezichthoudende rol. Het komt immers voor dat commissarissen vanwege omstandigheden bestuurstaken op zich moeten nemen. Hierbij kan, bijvoorbeeld, gedacht worden aan het geval dat vanwege ontstentenis of belet van bestuurders een commissaris (tijdelijk) bestuurstaken verricht. Het is ook denkbaar dat een commissaris of de raad van commissarissen bij een tegenstrijdig belang van de bestuurder(s) bestuursbesluiten neemt. In dat geval zal de aansprakelijkheid van de commissaris worden getoetst op eenzelfde wijze als de aansprakelijkheid van een bestuurder, waarbij wordt gekeken naar hoe een redelijk denkend bestuurder in eenzelfde omstandigheden zou hebben gehandeld, dan wel of een bestuurder een ernstig persoonlijk verwijt kan worden gemaakt van zijn of haar handelen.

Juridische ondersteuning

Wilt u meer informatie over wat een commissaris mag en moet doen en welke instrumenten hiertoe tot uw beschikking staan? Wordt u gedagvaard en wilt u meer weten over uw rechtspositie en het opbouwen van een papertrail? Of wenst u advies te krijgen over (het afwenden van) aansprakelijkheidsrisico’s? Graag bieden wij u de benodigde juridische ondersteuning.