Het beëindigen of aanpassen van een overeenkomst als gevolg van het Coronavirus? Onvoorziene omstandigheden

Als het nakomen van een contractuele verplichting onmogelijk is, dan kan een schuldenaar onder omstandigheden een beroep doen op overmacht om aan aansprakelijkheid en schadeplichtigheid te ontkomen. Als nakoming nog wel mogelijk is, maar zeer bezwaarlijk kan een schuldenaar dat niet. Wel kan de schuldenaar als hij onder zijn verplichtingen uit wil komen, proberen om via de rechter de overeenkomst te laten ontbinden of te wijzigen wegens onvoorziene omstandigheden.

Er moet dan sprake zijn van omstandigheden waarover partijen in de overeenkomst zelf niets geregeld hebben. Als dergelijke - onvoorziene - omstandigheden zich voordoen dan kan de rechter op vordering van een partij de overeenkomst aanpassen of ontbinden als een ongewijzigde voortzetting van de bestaande overeenkomst in redelijkheid niet kan worden gevergd. De rechter kan aan een ontbinding van de overeenkomst zelfs terugwerkende kracht geven.

Het moet dan wel gaan om omstandigheden die gelet op de aard van de overeenkomst of de in het verkeer geldende opvattingen niet voor rekening komen van degene die zich daarop beroept. Deze mogelijkheid die de wet biedt om een overeenkomst te beëindigen of te wijzigen wordt onder meer toegepast als sprake is van een ernstige verstoring in de waardeverhouding tussen de prestaties die over en weer tussen partijen worden geleverd, waarbij het evenwicht tussen de prestatie en de tegenprestatie geheel is verbroken. Hoewel in de rechtspraak hier terughoudend mee wordt omgegaan, valt niet uit te sluiten dat indien het Coronavirus er voor zorgt dat voor een partij het uitvoeren van de overeenkomst zeer bezwaarlijk is geworden, er met succes door deze partij een beroep op ontbinding of wijziging van de overeenkomst kan worden gedaan.

Nadeel is wel dat een dergelijke wijziging of ontbinding alleen door een rechter in een procedure kan worden uitgesproken. Dit betekent dat er eerst een procedure zal moeten worden gestart voordat een overeenkomst wegens onvoorziene omstandigheden kan worden beëindigd of gewijzigd. Om die reden doen partijen er vaak goed aan om eerst zelf bij nadere overeenkomst hun rechtsverhouding aan de onvoorziene omstandigheden aan te passen. Zeker als partijen ook in de toekomst nog met elkaar door willen, heeft dat doorgaans de voorkeur. Mochten partijen er in goed overleg niet uitkomen, dan kan onder omstandigheden de rechter worden gevraagd om de overeenkomst te beëindigen of te wijzigen.

Ten aanzien van sommige contracten is er een specifieke regeling voor de aanpassing op grond van onvoorziene omstandigheden of de redelijkheid en billijkheid in de wet opgenomen. Voorbeelden hiervan zijn de aanpassing van de aanneemsom of het aanpassen/verminderen van een verbeurde boete. Of hiervan sprake is, hangt af van de specifieke omstandigheden van het geval; wij helpen u graag bij de beoordeling hiervan.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met

Rien Visscher: visscher@dvdw.nl of 06-55192638

Evert Jan Heijnen: heijnen@dvdw.nl of 06-53692693