Financieringsperikelen voor start-ups en MKB

Het financieringslandschap is sinds de kredietcrisis in 2007 ingrijpend gewijzigd. Voor start-ups en (snelgroeiende) MKB bedrijven is het moeilijker om bij de reguliere banken een financiering aan te trekken. Een veelgehoorde uitspraak is: “ondernemers kunnen voor financiering niet meer terecht bij de bank”. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) betwist dat in de Position paper “Banken zijn en blijven de belangrijkste financier van het MKB”. Feit is dat toegenomen toezichts- en kapitaaleisen van invloed zijn op risico-afwegingen en het soort financiering dat wordt aangeboden. Start-ups en innovatieve en snelgroeiende MKB bedrijven komen mede daardoor moeilijker voor een financiering van reguliere banken in aanmerking.

Hoe groot is het speelveld van financieringen?

De 3 grootbanken hebben in Nederland volgens de NVB ca. € 127 mrd uitstaan bij MKB-klanten. MKB-klanten zijn ondernemingen tot 250 FTE. In Nederland valt ruim 95% van het bedrijfsleven in deze categorie bedrijven. Alternatieve, niet-bancaire financiers hebben slechts ca. € 1,5 mrd uitstaan bij MKB-klanten. Volgens Wouter Bos van Invest-NL is het bancaire krediet aan het MKB sinds 2012 met ca. 15% teruggebracht (Overheid springt in mkb-gat dat banken laten vallen (fd.nl). Start-ups en MKB-bedrijven hebben hierdoor steeds meer moeite een financiering aan te trekken, hetgeen nu in een aantal sectoren nog eens extra wordt bemoeilijkt door de nadelige gevolgen van de coronapandemie. Ondanks dat de laatste jaren weliswaar een toename van nieuwe alternatieve kredietverleners op de zakelijke financieringsmarkt zijn gekomen, is hun aandeel in de kredietverlening aan MKB bedrijven met ca. 1,2% nog altijd zeer beperkt.

Wie springt er in het gat dat de reguliere banken laten vallen?

Ondernemingen maken naast bancaire financieringen al langer gebruik van o.a. leverancierskrediet, factoring, equipment lease, private equity, financiering vanuit de familiesfeer en/of vendorloans. Daarnaast spelen alternatieve kredietverleners in toenemende mate een rol. Zij springen in het gat dat de banken hebben laten ontstaan. Daarbij moet o.a. gedacht worden aan de zgn. business angels (veelal vermogende (ex)ondernemers die op een betrokken wijze investeren in bedrijven), kredietunies, crowdfundingplatformen, private equity, venture capital en schuldfondsen. Daarnaast zal de inzet van de kapitaalmarktunie de financieringsmogelijkheden vanuit het buitenland moeten gaan vergroten. Vraag en aanbod van financieringen sluiten echter nog niet voldoende op elkaar aan (Platforms voor crowdfunding zoeken naarstig nieuwe projecten (fd.nl).

Daarnaast is er ook een rol voor de overheid weggelegd in het gat dat thans is ontstaan. De overheid onderkent het belang van start-ups en het MKB voor de Nederlandse economie. Technologische ontwikkelingen, innovatie, groei en focus op duurzaamheid zijn essentiële factoren voor succes in de toekomst. Naast het feit dat de overheid zich voor bepaalde financieringsvormen garant stelt, ontplooit de overheid initiatieven die de financiering van start-ups en MKB-bedrijven verder moet ondersteunen. Invest-NL werd begin 2020 gelanceerd om de energietransitie vlot te trekken en risicovolle innovatieve projecten van scale-ups te financieren. Hiervoor is € 1,7 mrd beschikbaar gemaakt. Daarnaast is eind 2020 het Dutch Future Fund opgezet, een fonds met € 300 mln gericht op participaties in veelal start-ups. Meest recentelijk is op 15 juli 2021 het Dutch Alternative Credit Instrument (DACI) aangekondigd.

Het DACI is speciaal gericht op het MKB en moet de gaten vullen die de banken hebben laten ontstaan. In eerste instantie is hiervoor € 200 mln beschikbaar gesteld door o.a. Invest-NL. Mogelijk dat private investeerders eveneens in het fonds zullen investeren. Het DACI gaat investeren in fondsen die leningen verstrekken van € 0,5 mln tot € 5 mln aan bedrijven die willen investeren of op zoek zijn naar versterking van het werkkapitaal. Naar schatting kunnen daarmee 250 bedrijven worden geholpen.

Zijn hiermee de mogelijkheden voor financiering voor start-ups en MKB-bedrijven toegenomen?

Zeker! Tegelijkertijd moet worden geconstateerd dat hiermee bij lange na niet in de volledige financieringsbehoefte van start-ups en MKB-bedrijven kan worden voorzien. De alternatieve kredietverlening staat nog in de kinderschoenen en er zullen verdere initiatieven moeten worden ondernomen om de leemte die de reguliere banken hebben laten ontstaan in te vullen.

Wat staat start-ups en MKB-bedrijven te doen?

Voor start-ups en MKB-ondernemingen is het van belang dat vraag en aanbod van financieringen op elkaar aansluiten. Als start-up of MKB-bedrijf dienen de financierings(on)mogelijkheden en mogelijke kapitaal- en (alternatieve) kredietverstrekkers in kaart te worden gebracht. Verschillende alternatieve kapitaal- en kredietverschaffers richten zich op specifieke markten, innovaties, duurzaamheid e.d. Onder welke voorwaarden is wie bereid hoeveel te verstrekken? Naast de pricing, looptijd e.d. is uiteraard van belang welke voorwaarden aan een financiering c.q. participatie worden verbonden en welke zekerheden moeten worden verstrekt. Bovendien is van belang in hoeverre de zelfstandigheid van de onderneming blijft gegarandeerd. Welke rol gaat de kapitaal- en/of kredietverschaffer spelen? Sluit dit aan bij de behoefte aan financiering en/of kapitaal en worden de voorwaarden en afspraken goed vastgelegd? Financiële structurering van een onderneming is een belangrijk onderdeel van ondernemen, waarbij ook een gedegen vastlegging van de financieringsafspraken essentieel is. Onze experts van het team Onderneming & Financiering ondersteunen u graag in de onderhandelingen met (alternatieve) kapitaal- en kredietverschaffers en adviseren u graag bij het opstellen van financierings- en samenwerkingsdocumentatie alsook over financieringsstructuren.

Meer weten?