Cessie, contractsoverneming en schuldoverneming

Gedurende de looptijd van een financiering bestaat soms de wens om wijzigingen in de partijen door te voeren. Wijziging van de schuldeiser en schuldenaar van een vordering kan op verschillende manieren plaatsvinden. Naast een vermogensovergang onder algemene titel, hetgeen zich voordoet bij fusie, splitsing of erfopvolging, bestaan er diverse wijzen van overgang onder bijzondere titel.

Cederen

De schuldeiser kan zijn vordering op de schuldenaar overdragen (cederen) aan een derde partij. De schuldeiser kan echter ook zijn gehele rechtsverhouding uit hoofde van de onderliggende overeenkomst overdragen aan een ander. Ook de schuldenaar heeft die mogelijkheid. Daarnaast kan een derde de schuld van de schuldenaar overnemen.

Contractsoverneming

Alle drie de methoden dienen plaats te vinden conform de daarvoor geldende wettelijke (en contractuele) vereisten. Zo is voor contractsoverneming de medewerking van de niet-overdragende contractspartij vereist (artikel 6:159 lid 1 BW). Ook bij schuldoverneming is de toestemming van de schuldeiser noodzakelijk (artikel 6:155 BW). De toestemming van de schuldenaar is geen wettelijke vereiste voor het overdragen van de vordering door de schuldeiser; wel is de mededeling aan de schuldenaar een voorwaarde voor het overgaan van de inningsbevoegdheid op de nieuwe schuldeiser (artikel 3:94 BW). Ook kan in de onderliggende overeenkomst de overdraagbaarheid van de vordering zijn uitgesloten of beperkt.

Rechten en plichten bij contractsoverneming

De verschillende rechtsfiguren leiden tot verschillende rechtsgevolgen. Waar bij contractsoverneming de gehele rechtsverhouding, oftewel de rechten én de verplichtingen, wordt overgenomen door de nieuwe contractspartij, gaat bij een cessie van een vordering uitsluitend de betreffende vordering, samen met de daarbij behorende nevenrechten, van de huidige schuldeiser (‘cedent’) over op de verkrijger (‘cessionaris’).

Nevenrechten

Onder die nevenrechten vallen onder andere pand- en hypotheekrechten en rechten uit hoofde van een door een derde afgegeven borgtocht. Met andere woorden, de nieuwe schuldeiser wordt door overgang van de vordering ook bevoegd om voormelde zekerheidsrechten uit te winnen wanneer de schuldenaar niet langer kan voldoen aan zijn terugbetalingsverplichtingen. Onbedoelde complicaties kunnen zich voordoen bij een partiële cessie waardoor niet ook het zekerheidsrecht wordt gesplitst, maar een gemeenschappelijk pand- of hypotheekrecht ontstaat.

Eigendomsvoorbehoud

Speciale aandacht is vereist in de situatie dat de zekerheid van de cedent niet bestaat uit een pandrecht, maar om een eigendomsvoorbehoud op geleverde roerende zaken. Het (voorbehouden) eigendom kwalificeert niet als nevenrecht en dient, indien gewenst, dan ook afzonderlijk te worden overgedragen aan de nieuwe schuldeiser.

Andere nevenrechten

Andere nevenrechten verbonden aan een vordering zijn de contractuele rente-, boete- en dwangsombedingen (maar niet de reeds opeisbare rente, boete of dwangsom, die immers kwalificeren als zelfstandige vorderingsrechten). Zijn aan de vordering van de cedent rechten verbonden uit hoofde van een achterstelling, in die zin dat vorderingen van andere crediteuren zijn achtergesteld bij de vordering van de cedent, dan kunnen die rechten, afhankelijk van de betreffende formulering van die achterstelling, ook als nevenrecht mee overgaan op de cessionaris.

Schuldoverneming

Bij schuldoverneming, het spiegelbeeld van de cessie, kunnen de aan de vordering verbonden nevenrechten juist tegen de nieuwe schuldenaar worden ingeroepen. Een uitzondering daarop geldt voor pand- en hypotheekrechten die niet door de vorige schuldenaar, maar door een derde, waren verstrekt en rechten uit borgtocht. Deze komen door de schuldoverneming te vervallen, tenzij de betreffende pand-, hypotheekhouder of borg voorafgaand aan de schuldoverneming met handhaving heeft ingestemd. De achterliggende gedachte daarvan is dat de betreffende zekerheidsgever zich, of zijn goed, heeft verbonden met het oog op de persoon van de oorspronkelijke schuldenaar en niet kan worden gedwongen diezelfde zekerheid te verschaffen ten gunste van een willekeurige onbekende.

Vordering van cessie, contractsoverneming of schuldoverneming

Afhankelijk van de situatie en de beoogde rechtsgevolgen kan bij een voorgenomen wijziging van de schuldeiser of schuldenaar van een vordering voor cessie, contractsoverneming of schuldoverneming worden gekozen. Ook fusie en splitsing kunnen in bepaalde situaties een geschikte methode blijken.

Meer informatie?

Het team Banking & Finance kan u hierover nader informeren en adviseren.